RAZEM ku zwycięstwu – gra wieloosobowa „monte cassino 1944”
W historii wojen niejednokrotnie okazywało się, że ostateczny triumf nie jest dziełem pojedynczych bohaterów czy osamotnionych armii, lecz wynikiem skoordynowanego wysiłku sprzymierzonych sił. Szczególnie wymownym przykładem tej prawdy jest bitwa o Monte Cassino. Trzy krwawe próby zdobycia niemieckich umocnień zakończyły się fiaskiem, między innymi z powodu braku synchronizacji działań poszczególnych alianckich jednostek. Dopiero czwarta ofensywa, podjęta w maju 1944 roku, w której ramię w ramię stanęli żołnierze różnych narodowości, przyniosła przełom i otworzyła drogę na Rzym. Ta lekcja historii o sile sojuszu i wspólnego działania stała się inspiracją dla naszej wieloosobowej gry planszowej – „Monte Cassino 1944”.
Chcieliśmy oddać w niej nie tylko dramatyzm walk o klasztorne wzgórze, ale przede wszystkim podkreślić kluczową rolę współpracy między różnymi szczeblami dowodzenia i armiami w osiągnięciu wspólnego celu. Tak jak na prawdziwym polu bitwy, gdzie los alianckiej ofensywy zależał od skoordynowanych działań Brytyjczyków, Polaków, Amerykanów i Francuzów, tak i w naszej grze zwycięstwo jest możliwe jedynie dzięki efektywnej komunikacji, wzajemnemu zrozumieniu i strategicznej kooperacji.
Gra na rocznicę
W wieloosobowych grach planszowych tkwi ogromny potencjał edukacyjny, zwłaszcza gdy rozgrywka łączy w sobie elementy kooperacji i strategicznego myślenia. W mojej pracy często sięgam po te mechanizmy, by tworzyć doświadczenia, które nie tylko bawią, ale również uczą kluczowych kompetencji zespołowych. Jednym z ciekawszych projektów, który doskonale ilustruje to podejście, jest właśnie gra planszowa „Monte Cassino 1944”, stworzona w 2024 roku na zlecenie Fundacji Armenian Foundation.
Gra powstała z okazji 80. rocznicy bitwy o Monte Cassino. W 1944 roku uwaga aliantów była skupiona na froncie włoskim, gdzie próbowano przełamać niemiecką Linię Gustawa, blokującą marsz na Rzym. Niestety, przed ostatecznym sukcesem w maju 1944 roku, alianci podjęli trzy krwawe i nieudane próby zdobycia wzgórza Monte Cassino. Jedną z kluczowych przyczyn tych porażek był brak synchronizacji ataków różnych jednostek oraz niedocenienie siły niemieckich umocnień i niekorzystnego ukształtowania terenu. Niemcy zajęli silnie ufortyfikowane pozycje na wzgórzu i w okolicznych górach, co w połączeniu z wąskimi i trudnymi drogami zaopatrzenia, stwarzało ogromne problemy logistyczne dla nacierających aliantów. W tych dramatycznych okolicznościach, w czwartej i decydującej bitwie, kluczową rolę odegrał polski II Korpus pod dowództwem gen. Władysława Andersa, którego żołnierze wykazali się niezwykłym męstwem i determinacją.
Gra powstała z okazji 80. rocznicy bitwy o Monte Cassino. W 1944 roku uwaga aliantów była skupiona na froncie włoskim, gdzie próbowano przełamać niemiecką Linię Gustawa, blokującą marsz na Rzym. Niestety, przed ostatecznym sukcesem w maju 1944 roku, alianci podjęli trzy krwawe i nieudane próby zdobycia wzgórza Monte Cassino. Jedną z kluczowych przyczyn tych porażek był brak synchronizacji ataków różnych jednostek oraz niedocenienie siły niemieckich umocnień i niekorzystnego ukształtowania terenu. Niemcy zajęli silnie ufortyfikowane pozycje na wzgórzu i w okolicznych górach, co w połączeniu z wąskimi i trudnymi drogami zaopatrzenia, stwarzało ogromne problemy logistyczne dla nacierających aliantów. W tych dramatycznych okolicznościach, w czwartej i decydującej bitwie, kluczową rolę odegrał polski II Korpus pod dowództwem gen. Władysława Andersa, którego żołnierze wykazali się niezwykłym męstwem i determinacją.
Wspólny cel, różne perspektywy
Naszym celem, tworząc grę, było stworzenie doświadczenia, które pozwoli graczom zrozumieć wyzwania, z jakimi mierzyli się alianccy dowódcy w 1944 roku. Chcieliśmy pokazać znaczenie współpracy między różnymi szczeblami dowodzenia oraz ogromne trudności związane z zarządzaniem własnymi siłami w trudnym, górzystym terenie i dbaniem o ich zaopatrzenie.
„Monte Cassino 1944” to gra przeznaczona dla 8 zespołów, z których każdy może liczyć 1 lub 2 graczy. Łącznie w rozgrywce może brać udział 16 osób. To, co wyróżnia tę grę, to unikalne połączenie kooperacji z asymetrycznym podziałem ról. Wszyscy gracze wcielają się w dowódców alianckich, dążąc do wspólnego celu – przełamania niemieckiej linii obrony. Jednakże, poszczególne zespoły odpowiadają za różne poziomy dowodzenia, co wprowadza element hierarchii i zależności. Gracze używają też różnych mechanik.
„Monte Cassino 1944” to gra przeznaczona dla 8 zespołów, z których każdy może liczyć 1 lub 2 graczy. Łącznie w rozgrywce może brać udział 16 osób. To, co wyróżnia tę grę, to unikalne połączenie kooperacji z asymetrycznym podziałem ról. Wszyscy gracze wcielają się w dowódców alianckich, dążąc do wspólnego celu – przełamania niemieckiej linii obrony. Jednakże, poszczególne zespoły odpowiadają za różne poziomy dowodzenia, co wprowadza element hierarchii i zależności. Gracze używają też różnych mechanik.
- Kwatera Główna – Dowództwo Grupy Armii (1 zespół): odpowiada za strategiczne planowanie całej operacji, wyznaczanie głównych celów i koordynację działań podległych armii. Gracze zajmują osobny stolik i decydują, której z dwóch armii – amerykańskiej lub brytyjskiej – udzielić większego wsparcia w następnym etapie. Mają do dyspozycji specjalne karty rozkazów i lotnictwa. Zaznaczają postępy korpusów na specjalnej planszy.
fot. Polonijna Agencja Informacyjna
- Dowództwa Armii – 5. Amerykańskiej i 8. Brytyjskiej (2 zespoły): każde dowództwo armii zarządza podległymi korpusami – Amerykanie dwoma a Brytyjczycy trzema. Dowódcy zajmują osobne stoliki nieopodal Kwatery Głównej i koordynują działania podległych im sił. Są także pośrednikami pomiędzy korpusami a Kwaterą.
fot. Polonijna Agencja Informacyjna
- Dowództwa Korpusów (5 zespołów): czyli Francuski Korpus Ekspedycyjny i II Korpus Amerykański oraz X i XIII Korpus Brytyjski oraz II Korpus Polski. Każdy z korpus posiada własną planszę służąca do zarządzania siłami swoich dywizji i brygad, których żetony znajdują się na mapie głównej. To oni odpowiadają za przemieszczanie jednostek, toczenie walk oraz dbanie o linie zaopatrzenia. Ich zadaniem jest realizacja taktycznych celów na wyznaczonym obszarze, które powierzyli im przełożeni oraz meldowanie im o sukcesach i potrzebach.
fot. Polonijna Agencja Informacyjna
Lekcje spod Monte Cassino.
Jak gra rozwija umiejętności zespołowe?
Ta unikalna struktura rozgrywki przekłada się na cenne doświadczenia i rozwój kluczowych umiejętności u graczy:
- Dowódca i szef sztabu czyli praca w grupie – każdy dwuosobowy zespół musi efektywnie współpracować, dzielić się zadaniami i podejmować szybkie decyzje w ramach swojego szczebla dowodzenia, pamiętając o wyzwaniach związanych z terenem i zaopatrzeniem. Nikt nie gra sam, więc proces przyswajania zasad jest szybki.
- Wojskowa hierarchia czyli praca pod kierunkiem – gracze na niższych szczeblach dowodzenia uczą się efektywnie wykonywać rozkazy i dostarczać kluczowe informacje swoim przełożonym. Z kolei dowódcy wyższego szczebla muszą jasno komunikować swoje intencje i delegować zadania, mając świadomość trudności terenowych i logistycznych.
- Analiza zasobów i priorytetyzacja celów – każdy zespół dysponuje określonymi zasobami – żetonami jednostek, znacznikami ciężarówek służącymi zaopatrzeniu i kartami rozkazów. Musi podejmować decyzje o ich alokacji, priorytetowo traktując kluczowe zadania, od których zależy powodzenie sojuszników na innych odcinkach frontu.
- Strategia czyli planowanie długofalowe – gracze muszą planować swoje działania na kilka etapów do przodu, uwzględniając w tym nie tylko własne zasoby, ale i ukryte siły wroga i jego reakcje.
- Negocjacje i komunikacja z sojusznikami – aby osiągnąć wspólny cel, niezbędna jest efektywna komunikacja i negocjacje między różnymi zespołami i szczeblami dowodzenia. Dowódcy armii muszą koordynować działania swoich korpusów, w tym polskiego II Korpusu, a dowództwo Grupy Armii musi zapewnić spójność działań wszystkich armii, ucząc się na błędach.
Rozgrywki i lekcje na szlaku Andersa
Gra “Monte Cassino 1944” wykorzystywana była podczas zajęć w szkołach w Polsce oraz w organizacjach polonijnych w Uzbekistanie, Egipcie i Włoszech. Rozgrywkom towarzyszyły wykłady i lekcje żywej historii. W każdym z miejsc miałem okazję zaprezentować historię tworzenia się II Korpusu Polskiego i jego epopeję od Związku Radzieckiego po wyzwolenie Bolonii. Prezentowałem także niezwykłe losy jednego z mniej znanych oficerów korpusu – Melika Somchjanca, Ormianina, który wybrał walkę o niepodległość Polski. Podczas prezentacji prezentowałem umundurowanie i wyposażenie polskich żołnierzy. Każdy chętny mógł sprawdzić, jak prezentowałby się w brytyjskim battledressie lub słynnym hełmie MK II.
Realizacja tak złożonego przedsięwzięcia nie byłaby możliwa bez zapału i pasji ze strony Fundacji Armenian Foundation.
Realizacja tak złożonego przedsięwzięcia nie byłaby możliwa bez zapału i pasji ze strony Fundacji Armenian Foundation.
„Monte Cassino 1944” to nie tylko gra historyczna, ale przede wszystkim narzędzie edukacyjne, które w angażujący sposób uczy współpracy, strategicznego myślenia i odpowiedzialności za powierzone zadania. Asymetryczna kooperacja sprawia, że sukces jednej grupy zależy od wysiłku i skuteczności wszystkich uczestników, wiernie oddając złożoność alianckiego dowodzenia podczas jednej z najważniejszych i najtrudniejszych bitew II wojny światowej. To przykład, jak gry planszowe mogą stać się fascynującą lekcją historii i efektywnym treningiem umiejętności interpersonalnych, osadzonym w bogatym kontekście historycznym.